Nederland, Polderland. Het land van overleg en redelijkheid. Tenzij je te veel vragen stelt.
Stichting Animalia diende de afgelopen maanden meerdere Woo-verzoeken in over gevoelige thema’s zoals de wetenschappelijke onderbouwing (of het gebrek daaraan) van de positieflijst, de invloed van lobbyorganisaties op overheidsbeleid en het negeren van experts bij het beoordelen van diersoorten. Legitiem. Wettelijk toegestaan. Volledig binnen de kaders van de wet.
Toch besloot de RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) om acht van onze verzoeken in één klap buiten behandeling te stellen met als officiële reden vermeend misbruik van recht. Wat volgt is een pijnlijk inkijkje in hoe de overheid omgaat met burgers die te goed opletten.
Kop boven het maaiveld?
“Misbruik”.
Geen vage kritiek. Geen misverstanden. Maar een juridische kwalificatie met verstrekkende gevolgen. RVO suggereert dat onze verzoeken ‘oneigenlijk’ zouden zijn – bedoeld om te frustreren in plaats van om informatie te verkrijgen.
Een ernstige beschuldiging, die elke basis in de feiten mist. Onze verzoeken zijn inhoudelijk. Ze zijn gericht op bestuurlijke aangelegenheden. En ze raken aan maatschappelijke discussies waar transparantie van essentieel belang is, zoals:
De positieflijst voor huisdieren, waarvan de wetenschappelijke onderbouwing op zijn zachtst gezegd selectief is gebruikt;
Het structureel negeren van experts, die pas achteraf of helemaal niet zijn geraadpleegd;
De rol van lobbyorganisaties in beleidsvorming, zonder dat daar publieke controle of verantwoording tegenover staat.
Dat wij daar vragen over stellen, zou in een gezonde democratie normaal moeten zijn. Maar kennelijk is de boodschap dat je vooral je mond moet houden als je te dicht in de buurt van ongemakkelijke waarheden komt.
Animalia doet wat de media allang had moeten doen
In een medialandschap dat steeds sterker leunt op snelheid, sensatie en voorspelbare verhalen, blijven de echt fundamentele vragen vaak onbeantwoord. De aandacht gaat naar incidenten, koppen die klikken en herhaalde stemmen van een handvol bekende lobbyorganisaties. Zelden gaat het over de diepere machtsverhoudingen en besluitvormingsprocessen die werkelijk impact hebben. Wie dit wel doet, wordt genegeerd of in een verdacht frame geplaatst.
Stichting Animalia heeft bewust voor de moeilijke weg gekozen. Wij volgen het spoor van beleidsvorming, zetten door bij onvolledige antwoorden en reconstrueren hoe politieke keuzes tot stand komen – met Woo-verzoeken, juridische analyse en een vasthoudendheid waar media en kamerleden allang zijn afgehaakt. Niet onze toon is het probleem, maar het feit dat we ongewenste vragen stellen.
Vragen waar men liever geen antwoord op geeft. Vragen die haaks staan op het dominante narratief. Want wat wij aankaarten valt schijnbaar buiten de welgevallige kaders en verdwijnt daardoor stilzwijgend naar de achtergrond.
Vrijheid van informatie is geen gunst
In het besluit verwijst RVO expliciet naar onze publieke uitingen als reden om informatie te weigeren. Onze uitlatingen zouden “het vertrouwen in de overheid ondermijnen” en in strijd zijn met het “uitgangspunt van objectiviteit, neutraliteit en feitelijkheid”. Ter onderbouwing worden passages aangehaald waarin wij spreken over “ijverig lakkende ambtenaren” (Lak en leugens: De waarheid achter dierenwelzijnsbeleid (deel 1) en ambtenaren die “glashard staan te liegen” (Nieuwsbrief nummer 7 – 20 december 2024) opgevoerd als bewijs van oneigenlijke motieven.
Zulke formuleringen, zo stelt RVO, kunnen worden beschouwd als “uitlatingen die het vertrouwen in de overheid ondermijnen” en “versterken het beeld dat verzoeker de Woo-verzoeken niet met het oog op openbaarheid heeft ingediend.”
Maar wie bepaalt dan welke toon nog acceptabel is voor het inroepen van een wettelijk recht? Alsof vrijheid van meningsuiting slechts geldt zolang het niemand oncomfortabel maakt.
Laten we helder zijn:
Kritiek is géén misbruik.
Doorvragen is géén obstructie.
Transparantie is géén gunst, maar een recht.
Wat hier speelt is voor ons geen administratief conflict over verzoeken, maar een fundamentele politieke kwestie over de grenzen van openbaarheid. En over wat er gebeurt als burgers dat recht te goed weten te gebruiken.
Timing of toeval
We vragen ons af of de beslissing van RVO om onze informatieverzoeken buiten behandeling te stellen niet uit de lucht komt vallen. Het valt namelijk in de afrondende fase van onze voorbereiding op de rechtszaak bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven, gepland op 31 juli aanstaande. De informatie waarop deze verzoeken betrekking hebben, is rechtstreeks relevant voor onze procespositie.
Juist in een periode waarin transparantie over de totstandkoming van de positieflijst essentieel is, wordt het recht op informatie eenzijdig opgeschort. Niet omdat er iets formeel niet klopt. Niet omdat we kwade bedoelingen hebben. Maar simpelweg door ons weg te zetten als misbruikmakers – zonder objectieve rechtvaardiging voor zo’n zware beschuldiging.
Het patroon lijkt op z’n minst de indruk te wekken van een poging om inhoudelijke toetsing te frustreren op het moment dat deze daadwerkelijk betekenis krijgt. Wanneer een bestuursorgaan zich aan zijn openbaarheidsplicht onttrekt precies op het moment dat controle nodig is, verschuift de vraag van ‘wat mogen we weten’ naar: waarom nu juist dit niet?
Hoe nu verder
Wij laten het hier uiteraard niet bij. Stichting Animalia maakt bezwaar tegen het besluit van RVO en start, indien nodig, een kort geding – gezien de timing en de verstrekkende gevolgen van deze weigering. Het recht op informatie is geen bijzaak, maar een essentiële voorwaarde voor een eerlijke en controleerbare bestuurspraktijk.
Onze inzet is principieel, maar ook kostbaar. Juridische procedures vergen tijd, expertise en middelen. Daarom doen we wederom een beroep op onze achterban ons te steunen
Help mee
Deel dit artikel
Doneer als je kunt
Sta samen met ons op voor rechtvaardigheid
https://tinyurl.com/donatie-bodemprocedure-2025
Samen staan we sterk, voor mens en dier