Deel 1: Wat zit er achter de lak?
Wanneer overheidsdocumenten meer onthullen dan bedoeld
Bij het opstellen van dierenwetgeving zoals positieflijsten beweert de overheid een transparante en wetenschappelijke werkwijze te hebben gehanteerd, maar documenten die Stichting Animalia in handen heeft, vertellen een heel ander verhaal. Veel informatie blijft achter dikke lagen lak verborgen – maar wat als deze lak niet zo ondoorzichtig is als bedoeld?
Een fout in de lak-procedure gaf ons een unieke inkijk in wat eigenlijk geheim had moeten blijven. Wat we ontdekten, bevestigt onze vermoedens en roept nóg meer vragen op.Het is allang geen geheim meer dat de overheid bij het opstellen van de Hobby- en Huisdierenlijst verre van objectief en wetenschappelijk te werk is gegaan: de wetenschappelijke onderbouwing voor bepaalde beslissingen is flinterdun of zelfs helemaal afwezig. Als beleid niet op feiten is gebaseerd, welke afwegingen zijn er dan gemaakt? Hoe is dit broddelwerk tot stand gekomen en welke krachten speelden daarin een rol?
Om de waarheid boven tafel te krijgen, vragen we regelmatig informatie op via de Wet Open Overheid (Woo) en duiken we in documenten uit andere bronnen, bijvoorbeeld van ons goedgezinde derde partijen. Zoals onze volgers inmiddels weten zijn er hierin enorme hoeveelheden tekst onleesbaar gemaakt. Toch ontdekken we tussen de weggelakte delen soms aanwijzingen dat achter deze blokkades politiek gevoelige informatie verborgen ligt.
Hebben deze ijverig lakkende ambtenaren iets te verbergen? Lange tijd leek het onmogelijk om daarachter te komen. Tot voor kort.
Onbedoeld onthuld
Tijdens het doorspitten van honderden documenten viel een van onze vrijwilligers iets op: een deel van het document was anders gelakt dan andere delen. “Het zal toch niet?”, dacht hij. Maar jawel, de verborgen tekst achter de lak was gewoon kopieerbaar! En zo konden we de inhoud van een mail van een jurist achter de lak vandaan toveren. Het lijkt erop dat we pagina’s in handen hebben die niet alle stappen van het lak-protocol op de juiste manier doorlopen hebben.
Onderstaand de gelakte passage. We zullen hier in het volgende artikel uitgebreid op ingaan!
De Staat in gevaar?
Opvallend is dat deze passage anders gelakt is dan de rest van het document. Waar doorgaans grijze lak met een code de reden van afscherming aanduidt, is hier zwarte lak gebruikt zonder verdere uitleg. Was dit een haastklus of speelt er nog iets anders mee? Deze fout laat niet alleen zien dat de lak-procedure niet goed is toegepast, waardoor wij informatie én persoonsgegevens konden vinden. Het roept meteen ook de vraag op hoeveel andere documenten soortgelijke fouten bevatten. En wat zegt dit over de zorgvuldigheid van het overheidsbeleid? Ligt er misschien staatsgevaarlijke informatie op straat?
Ondanks onze kritische houding tegenover de overheid voelden we de verantwoordelijkheid om in eerste instantie discrete actie te ondernemen. Via de ons beschikbare kanalen hebben we de autoriteiten op de hoogte gesteld. Daarover later meer, want dat verhaal verdient absoluut een eigen artikel!
Selectieve transparantie
Uit eerdere documentatie waarover wij hebben gepubliceerd, bleek al uit mailverkeer tussen ambtenaren dat zij actief bespraken hoe bewust selectief met informatie om te gaan om de positieflijst te rechtvaardigen. Wetenschappelijke onderbouwingen die niet in hun straatje pasten, werden simpelweg buiten beschouwing gelaten. Lees ons artikel hierover
Andere documenten die wij in handen hebben geven tussen de zwaar gelakte blokken tekst door kleine hints die ons doen vermoeden dat er achter de pagina’s en pagina’s gelakte tekst wellicht politiek ongemakkelijke feiten staan die kunnen aantonen dat de Huis- en Hobbydierenlijst – net als de voorgaande lijsten, toen nog positieflijst genoemd – op een niet-wetenschappelijke en mogelijk onrechtmatige wijze tot stand is gekomen.
Als de overheid bewust lak gebruikt om politiek ongemakkelijke feiten te verhullen, in plaats van om burgers of staatsbelangen te beschermen, dan ondermijnt dat direct het fundament van transparantie en verantwoording waarop onze democratie rust. Transparantie is geen gunst die de overheid ons verleent, maar een fundamenteel recht van iedere burger. Wanneer essentiële informatie uit beleidsteksten selectief wordt weggelakt, rijst de verontrustende vraag: Wat wordt er nog meer verborgen?
Hoe nu verder?
In de volgende delen van deze serie zullen we hier, met uitzondering van persoonlijke gegevens, uitvoerig op ingaan. Wat we hebben ontdekt, verdient aandacht – en dat gaat het krijgen.
Stay tuned!
gepubliceerd op: 12 februari 2025