De huis- en hobbydierenlijst (positieflijst) werd door de overheid gepresenteerd als een wetenschappelijk onderbouwd instrument om te bepalen welke dieren geschikt zijn om als huisdier te houden. Maar interne correspondentie uit 2020, die Stichting Animalia recentelijk onder ogen kreeg, onthult hoe ambtenaren selectief en zelfs manipulatief omgaan met wetenschappelijke inzichten.
Wanneer experts inzichten aandroegen die niet binnen de politieke en ideologische agenda pasten, werden deze als irrelevant terzijde geschoven. Dit bewijst opnieuw dat de positieflijst niets te maken heeft met objectieve wetenschap en grotendeels wordt gedreven door politieke belangen.
Dit is helaas slechts het topje van de ijsberg van een grote hoeveelheid informatie die Stichting Animalia in handen gekregen heeft. Deze informatie illustreert de vooringenomenheid bij het opstellen van dit beleid, zoals het weren van wetenschappelijke studies die onwelgevallig waren als bron. Wij zullen hier in de nabije toekomst vaker over gaan publiceren.
Wetenschap genegeerd wanneer het uitkomt
In 2020 vroeg het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een domesticatie-expert van de Universiteit Utrecht om wetenschappelijk bewijs voor de reeds intern aangenomen aanname dat gedomesticeerde dieren minder gevaarlijk zouden zijn dan niet-gedomesticeerde dieren.
Ambtenaar: “De commissie maakt in haar beoordeling onderscheid tussen gedomesticeerde en wilde dieren… Nu is de commissie op zoek naar wetenschappelijke steun voor het onderscheid wat zij maken omdat ze gewend zijn aan mensen en minder snel vluchten of aanvallen.”
Het ministerie hoopte hiermee het toetsingskader voor de positieflijst te legitimeren. Echter, de antwoorden van de expert waren niet wat men wilde horen:
Domesticatie expert: “Ik kan helaas ook het argument …bij gedomesticeerde dieren is het risico op letsel vele malen kleiner, omdat ze gewend zijn aan mensen en minder snel vluchten of aanvallen… niet onderschrijven en/of onderbouwen. Het tegendeel zou ik bijna zeggen gezien onze jaarlijkse ervaringen ten aanzien van levensbedreigend letsel door gedomesticeerde huisdieren aan de mens.”
De expert verwees expliciet naar “onze welbekende gedomesticeerde huisdieren” als voorbeelden dat agressief gedrag naar mensen kan voorkomen als de socialisatiefase slecht of onvoldoende doorlopen wordt. Ze benadrukte dat onvoldoende socialisatie in de vroege levensfase kan leiden tot angstig en zelfs agressief gedrag, ongeacht de mate van domesticatie. Ondanks duizenden jaren van domesticatie zijn bijvoorbeeld honden jaarlijks verantwoordelijk voor tienduizenden bijtincidenten, soms met ernstige of zelfs fatale gevolgen.
Met andere woorden: de feiten ondersteunden de aanname niet. Het argument dat domesticatie dieren automatisch minder risicovol maakt, werd door de expert niet alleen weerlegd, maar zelfs tegengesproken met praktische voorbeelden. Echter, dit inzicht, dat aanleiding had moeten zijn voor herziening, werd door de ambtenaren terzijde geschoven.
Een façade van expertise, geen wetenschap
Wetenschappelijk onderbouwd beleid zou normaal gesproken moeten voortvloeien uit uitgebreid en objectief wetenschappelijk onderzoek. In plaats daarvan lijkt de positieflijst vóoraf te zijn opgesteld op basis van politieke en beleidsmatige voorkeuren, waarna ambtenaren ijverig op zoek gingen naar “wetenschappelijk bewijs” om deze keuzes achteraf te rechtvaardigen.
Toen de simplistische aanname dat gedomesticeerde dieren minder gevaarlijk zouden zijn dan niet-gedomesticeerde dieren niet kon worden onderschreven, gingen de betrokken ambtenaren meteen op zoek naar alternatieve argumenten die wel in het gewenste beleidskader pasten. Om dit te ondersteunen, werd zelfs verwezen naar een artikel over gedragsveranderingen bij kippen, alsof dit enige relevantie zou hebben voor de risicoanalyse van zoogdieren. Deze wanhopige poging om vooringenomen standpunten te redden toont niet alleen de politieke sturing van het proces aan, maar ook een serieus gebrek aan respect voor een serieus wetenschappelijk fundament.
De overheid houdt tot op de dag van vandaag hardnekkig vast aan de claim dat de positieflijst is ontwikkeld op basis van wetenschappelijk bewijs in samenwerking met een team van “experts”. Uit de correspondentie blijkt echter dat deze inzichten alleen acceptabel werden geacht als deze vooraf bepaalde theorieën ondersteunden. Wetenschap werd niet ingezet om eerlijk beleid te ontwikkelen, maar selectief gebruikt om beslissingen achteraf te rechtvaardigen. Hierdoor is de positieflijst niets meer dan een politiek instrument dat zich verschuilt achter een illusie van wetenschap.
Conclusie
De overheid blijft vasthouden aan haar eigen narratief, ondanks herhaaldelijke oordelen van de rechter dat eerdere positieflijsten niet wetenschappelijk onderbouwd zijn en de besluitvorming tekortschiet in transparantie. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb), de hoogste bestuursrechter op het gebied van economisch bestuursrecht, stelde:
“De wijze waarop voornoemde positieflijst tot stand is gekomen, voldoet niet aan het Europeesrechtelijke vereiste van wetenschappelijke objectiviteit. Er is niet voldaan aan de beginselen van deskundigheid, onafhankelijkheid en doorzichtigheid.”
Desalniettemin blijft de overheid hardnekkig op dezelfde voet verdergaan, waardoor het aannemelijk is dat ook deze lijst niet aan de vereisten gaat voldoen. Sterker nog, het proces rondom de positieflijst lijkt steeds meer gekenmerkt te worden door verdraaiingen van de waarheid, het negeren van feiten en het vasthouden aan volstrekt ongefundeerde argumenten. In plaats van daadwerkelijk bij te dragen aan dierenwelzijn, verspilt de overheid kostbare tijd en middelen aan symbolisch beleid, terwijl verantwoordelijk dierhouderschap en de echte oorzaken van dierenleed buiten beeld blijven. De positieflijst is geen instrument tot vooruitgang, maar een politiek middel om een vooraf bepaalde agenda door te drukken.Als het werkelijk de intentie is om dierenwelzijn te bevorderen, zal de overheid moeten stoppen met manipulatie en kiezen voor een transparant, objectief en eerlijk proces. Wetenschappelijke inzichten, ongeacht hoe ongemakkelijk, moeten altijd centraal staan. Alleen door dit fundament te herstellen, kan de overheid een rechtvaardig en effectief beleid realiseren dat zowel het welzijn van dieren als de rechten van verantwoordelijke dierhouders ten goede komt.
Dit schaamteloze misbruik sterkt ons in de overtuiging dat onze strijd tegen de positieflijst noodzakelijk is en wij blijven ons verzetten tegen dit onrechtvaardige en onwetenschappelijke beleid. De volledige tekst van de expert is binnenkort te vinden op onze website.