Animalia in het nieuws –
Opinie: Een lijst met verboden dieren helpt niet om hun welzijn te waarborgen
De positieflijst criminaliseert serieuze dierhouders en ondermijnt de mogelijkheid om het welzijn van dieren te verbeteren. In plaats van een lijst met verboden dieren, zijn duidelijke richtlijnen voor houderschap nodig.
Verschenen in: Volkskrant
1 augustus 2025, 10:30
Eva Schippers stelt in haar opiniestuk dat de Huis- en hobbydierenlijst sinds 2024 ongekend dierenleed voorkomt. Ze schetst een dystopisch beeld waarin TikTok-trends en impulsaankopen het dierhouderschap beheersen en presenteert de positieflijst als laatste verdedigingslinie tegen een golf van exotische dieren die nooit in huis hadden mogen belanden. Alsof de gemiddelde Nederlander tussen de Zoommeetings door altijd even de suikereekhoorn op de schouder neemt.
Schippers gaat volstrekt voorbij aan het feit dat het overgrote deel van de uitgesloten soorten al jarenlang in Nederland wordt gehouden zonder noemenswaardige ongelukken of structurele welzijnsproblemen.
Over de auteur
Sebastiaan Scheffer is voorzitter van de Stichting Animalia, een belangenvereniging voor houders van exotische dieren. Zijn standpunten in dit stuk baseert hij op WOO-verzoeken en informatie voor dierentuinen, die hij met de Volkskrant heeft gedeeld.
Dit is een ingezonden bijdrage, die niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de Volkskrant reflecteert. Lees hier meer over ons beleid aangaande opiniestukken.
Eerdere bijdragen in deze discussie vindt u onder aan dit artikel.
Toewijding en kennis
De positieflijst raakt niet alleen de enkeling die denkt dat een serval een leuke huiskat is, maar vooral houders van dieren die al decennialang in Nederland voorkomen. Eigenaren die met toewijding en kennis voor hun dieren zorgen – van Russische dwerghamsters tot dromedarissen.
De suggestie dat Nederlanders massaal TikTok-exoten zouden aanschaffen, houdt vooral stand bij gratie van anekdotes. Uit cijfers gepubliceerd door Stichting AAP en uit WOO-verzoeken, blijkt dat er vrijwel geen dieren van particuliere houders worden opgevangen of in beslag genomen; die dieren zijn veelal afkomstig uit het buitenland. Het overgrote deel van de uitgesloten soorten blijkt te worden gehouden door mensen met kennis, niet met een grote volgersschare.
Toch wordt het narratief van de impulskoper steeds herhaald door organisaties als Stichting AAP, waar de auteur van het opiniestuk werkzaam is.
Slecht onderbouwde, ondoorzichtige lijst
Het probleem is niet dat de overheid grenzen stelt aan het houden van dieren, maar dat de positieflijst steunt op een beoordelingskader dat op cruciale punten rammelt. Soorten zijn verboden op basis van onvolledige dossiers, veronderstelde eigenschappen en selectieve literatuur.
Een oorspronkelijk systeem met risicoklassen werd in stilte aangepast, zodat een uitkomst ontstond die beter paste bij het gewenste resultaat: het uitsluiten van bepaalde soorten én het toevoegen van dieren – zoals hond en kat – die volgens de oorspronkelijke methodiek niet op de lijst zouden zijn verschenen.
Wat resteert is niet het zorgvuldige, op dierenwelzijn gerichte beleid dat het had kunnen zijn, maar een selectieve en ondoorzichtige verbodslijst die haar geloofwaardigheid verloor doordat wetenschappelijke zorgvuldigheid gaandeweg werd verdrongen door de wens tot beleidsmatige eenvoud.
Verbod staat niet gelijk aan preventie
Schippers stelt dat ‘dieren die niet geboren worden, geen opvang nodig hebben’. Dat klopt, maar negeert een belangrijk ethisch punt: niet-geboren dieren kennen ook geen welzijn.
Dat sommige dieren niet geschikt zijn voor beginnende houders is een legitiem punt, maar het rechtvaardigt geen algeheel verbod. Vergelijk het met autorijden: wie geen rijbewijs heeft, mag geen auto besturen. Dat betekent niet dat we auto’s verbieden.
Het is naïef om te denken dat een verbod gelijkstaat aan preventie: er zullen altijd mensen zijn die deze dieren houden. Met verboden gaat vooral de kans verloren om via duidelijke houderijvoorschriften verantwoord eigenaarschap te stimuleren.
Wat moet er dan wel gebeuren?
Nederland had al een juridisch kader voor dierenwelzijn. Als deze regels daadwerkelijk worden toegepast en aangevuld met houderijvoorschriften, ontstaat een realistisch en werkbaar kader voor verantwoord dierhouderschap voor alle dieren.
Beleid ondergraaft samenwerking
De suggestie dat zonder de positieflijst ‘de kraan met dierenleed weer vol opengaat’ is retorisch – niet feitelijk. Er bestaat geen dierenbescherming zonder bescherming voor de serieuze houder. Door duizenden verantwoordelijke eigenaren collectief te criminaliseren, ondergraaft dit beleid juist de samenwerking die nodig is om dierenwelzijn daadwerkelijk te verbeteren.
De rechtszaak over de positieflijst draait dan ook niet om het opheffen van het verbod op ‘gevaarlijke’ dieren, maar om de fundamentele vraag of het probleem wel zo groot is als beweerd wordt en of dit rigoureus verbod niet averechts werkt.
Dierenwelzijn vereist kennis, toezicht en differentiatie. Als we dieren echt serieus nemen, verdienen ze beter.
Reactie Marika Stoevelaar
derussischedwerghamster.nl
Russische dwerghamsters
Sinds 2007 ben ik houder en hobbyfokker van Russische dwerghamsters, en doe ik onderzoek naar deze diersoort. Vanuit diezelfde passie ben ik in 2011 een knaagdierwinkel begonnen, gespecialiseerd in voeding, verzorging en huisvesting — zonder verkoop van dieren. In die rol werk ik ook samen met fabrikanten en producenten om producten continu te verbeteren, met als doel het dierenwelzijn verder te verhogen. Vanuit die achtergrond zie ik dagelijks hoeveel kennis en kunde er is onder verantwoordelijke houders, en hoeveel dierenwelzijn juist wél mogelijk is bij goede verzorging.
Mijn bezwaar tegen de positieflijst is dus geen pleidooi voor onbegrensde dierhouderij, maar een pleidooi voor gerichte houderijvoorschriften in plaats van algemene verboden. Een verbodsmodel duwt dierenbezit juist de illegaliteit in, waardoor controle en welzijn verdwijnen. Ook raken we zo waardevolle expertise over diersoorten kwijt, terwijl die kennis juist cruciaal is voor verantwoord houden én beleid.
Bovendien zijn dieren ook op een andere manier van grote waarde voor mensen — zeker voor kinderen. Opgroeien met dieren en zorgen voor een levend wezen leert kinderen empathie, geduld en verantwoordelijkheid. Dat is geen romantisch beeld, maar een bewezen pedagogisch voordeel. Juist daarom is het belangrijk om verantwoord dierenbezit mogelijk te houden, in plaats van het onnodig te beperken.
Marika Stoevelaar, Hoogeveen
Naschrift
We hebben hard gewerkt om binnen de gevraagde 700 woorden te blijven en onze reactie zo feitelijk en onderbouwd mogelijk te formuleren. We zijn dankbaar dat de Volkskrant ruimte gaf aan een tegengeluid. Omdat in de gepubliceerde versie in de Volkskrant enkele redactionele aanpassingen zijn gedaan, hebben we ook de oorspronkelijke, niet-bewerkte inzending gepubliceerd:
De positieflijst: Symptoombestrijding zonder diagnose
Opiniestuk Eva Schippers (Stichting Aap) waarop Stichting Animalia en Marika Stoevelaar een reactie geschreven hebben
Wilde dieren horen niet in huiskamers. Hou dus de lijst die hen – én ons! – beschermt overeind
Verschenen in: Volkskrant
Exotische designerdieren en TikTok-trends die toch niet zo schattig bleken: de Huis- en Hobbydierenlijst, sinds vorig jaar van kracht, bepaalt welke dieren geschikt zijn als huisdier en voorkomt veel (dieren)leed. Dat dreigt een rechtszaak morgen teniet te doen.
Gepubliceerd op 30 juli 2025, 12:00
Van whitening tandpasta en wasmiddel tot waterketel – van alles wat je in huis kunt halen worden veiligheid en geschiktheid vastgesteld. Voor huisdieren was dat tot vorig jaar nog nooit gedaan. Maar sinds 1 juli is de Huis- en Hobbydierenlijst – ook wel bekend als de positieflijst – van kracht. En die maakt het glashelder welke zoogdieren geschikt en toegestaan zijn om als huisdier te houden.
Dat heeft een groot probleem opgelost: er mogen nu geen nieuwe exotische zoogdieren meer worden gefokt of uit het wild weggehaald die kunnen lijden onder een bestaan als huisdier in Nederland. Dat voorkomt ongekend veel dierenleed. Dieren die niet geboren worden, hebben in de toekomst immers ook geen opvang nodig als het misgaat. Voor mijn werk bij Stichting AAP betekent deze regelgeving dat we eindelijk kunnen dweilen met de kraan dicht.
Dat heeft een groot probleem opgelost: er mogen nu geen nieuwe exotische zoogdieren meer worden gefokt of uit het wild weggehaald die kunnen lijden onder een bestaan als huisdier in Nederland. Dat voorkomt ongekend veel dierenleed. Dieren die niet geboren worden, hebben in de toekomst immers ook geen opvang nodig als het misgaat. Voor mijn werk bij Stichting AAP betekent deze regelgeving dat we eindelijk kunnen dweilen met de kraan dicht.
Over de auteur
Eva Schippers is bioloog en hoofd opvang en rehabilitatie Stichting AAP
Dit is een ingezonden bijdrage, die niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de Volkskrant reflecteert. Lees hier meer over ons beleid aangaande opiniestukken.
Eerdere bijdragen in deze discussie vindt u onder aan dit artikel.
Toch dient er donderdag een rechtszaak tegen deze oplossing, waarvoor dierenbeschermers zo lang en hard hebben gestreden. Als de bezwaren van de tegenstanders gegrond worden verklaard, bestaat het risico dat talloze dieren weer vogelvrij worden verklaard. Een zwarter scenario is voor mij niet denkbaar: de kraan met dierenleed gaat dan weer vol open.
Afgedankte dieren
Nederland is in de EU één grote hotspot voor internationale dierenhandel, dus iedereen zou dan weer allerlei designerdieren als statussymbool kunnen kopen. Trending exotische dieren op TikTok en Instagram zouden dan ook in Nederland weer volop verhandeld worden en iedereen zou impulsief vrijwel elk dier in huis kunnen halen – alleen gevaarlijke dieren zoals grote katachtigen en dieren die bijvoorbeeld ernstig bedreigd worden en onder internationale verdragen vallen, zouden dan beschermd worden.
Al sinds ik bij AAP werk, stromen jaar in jaar uit vele honderden, soms zelfs duizenden verzoeken binnen om afgedankte exotische dieren op te vangen. Zoals de servals, die er zo lief uitzien maar in werkelijkheid wilde roofdieren blijken te zijn: ze krabben gezinsleden en visite, worden niet zindelijk en sproeien het hele huis onder, waardoor stankoverlast ontstaat. En de suikereekhoorns die, omdat het nachtdieren zijn, toch niet zo leuk blijken als het op TikTok leek.
Het zijn zomaar twee voorbeelden die ik in mijn werk tegenkom en waar keer op keer dezelfde waarheid achter schuilt: wilde dieren zijn níét geschikt om als huisdier te houden. Ze zijn simpelweg niet aangepast aan het leven met de mens. Hun natuurlijke gedrag en behoeften zijn niet te combineren met een gekooid leven zonder professionele verzorging.
Voor veel mensen is dit probleem onzichtbaar, maar de omvang is groter dan je wellicht zou verwachten. Van de maar liefst 314 soorten zoogdieren die aantoonbaar werden gehouden in Nederland, werden uiteindelijk slechts dertig soorten geschikt bevonden door experts. Over alle andere soorten concludeerden ze dat thuis houden onaanvaardbare risico’s met zich meebrengt.
Beste bedoelingen
Ik zie dagelijks dieren die zwaar hebben geleden in een huiskamer of achtertuin. We zien gedragsproblemen: ze likken zichzelf bijvoorbeeld helemaal kaal of lopen eindeloos kleine rondjes in hun verblijf. Veel dieren kregen verkeerde voeding, waardoor hun botten zijn vergroeid of ontzettend broos zijn. Sociale dieren zijn in hun eentje verkocht en kwijnden weg van eenzaamheid.
Ook eigenaren die met de beste bedoelingen hun bijzondere dier een mooi leven denken te geven, komen vroeg of laat tot de conclusie dat het anders is dan een hond, kat of konijn. Dierenartsen zien het ook niet altijd; zij zijn vaak niet geschoold in de soorteigen behoeften van exotische diersoorten. Wat is het ons waard om een bijzonder huisdier te hebben, als het dier er zelf zo onder lijdt?
Wat men ook niet altijd beseft is dat exotische huisdieren ronduit gevaarlijk kunnen zijn voor onszelf, onze omgeving en andere dieren. Sommige dieren zijn levensgevaarlijk door hun klauwen en tanden, anderen kunnen ziekten overdragen. Als een exotisch dier in de natuur wordt gedumpt, kan dit leiden tot de verspreiding van invasieve exoten als eerder de wasbeer. Hier worden inheemse dieren de dupe van wat de biodiversiteit bedreigt.
Al die problemen worden voorkomen met een positieflijst die een goede verdeling maakt tussen diersoorten die geschikt zijn of juist ongeschikt om particulier te houden. Samen met talloze andere dierenwelzijnsorganisaties pleit AAP dus voor het behoud van deze aanpak, die dierenwelzijn, volksgezondheid en biodiversiteit preventief beschermt.
De Huis- en Hobbydierenlijst is een stap vooruit in onze omgang met dieren. Ze worden hierdoor niet langer onderworpen aan modegrillen, die elkaar sinds de opkomst van social media steeds sneller opvolgen. Weer een stap terug, dat kunnen exotische dieren, dierenwelzijnsorganisaties en wij als maatschappij ons niet veroorloven.